Hiệp ước Marrakesh tạo cơ hội bình đẳng cho người khuyết tật chữ in

Với mục tiêu phổ biến cho các tổ chức người khuyết tật (NKT) về Hiệp ước Marrakesh cũng như các quy định được nội luật hoá, đồng thời, chia sẻ những thuận lợi, khó khăn, kinh nghiệm, đề xuất giải pháp để thúc đẩy việc thực hiện các quy định một cách hiệu quả, chương trình tập huấn thu hút sự tham gia của hơn 60 đại biểu tham dự trực tiếp và hơn 50 đại biểu từ các điểm cầu trực tuyến trong và ngoài nước.

Tham dự khoá tập huấn có ông Patrict Havernment – Phó đại diện thường trú UNDP Việt Nam, bà Kiều Thuý Nga – Vụ trưởng Vụ Thư viện, Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch, bà Phạm Thị Kim Oanh – Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch; đại diện Uỷ ban quốc gia về NKT Việt Nam, Liên hiệp hội về NKT Việt Nam; Hội Bảo trợ NKT và trẻ mồ côi Việt Nam, Hiệp hội Giáo dục vì mọi người, Trung tâm Sao Mai, Hội gia đình trẻ bại não Việt Nam. Ngoài ra, tham gia từ các điểm cầu trực tuyến có bà Sylvie Forbin – Phó Tổng Giám Đốc, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), bà Monica Halil – Chủ tịch Hiệp hội sách tiếp cận (ABC), Văn phòng Điều phối viên thường trú của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam, Tổ chức Save the Children Việt Nam, Ủy ban Y tế Hà Lan – Việt Nam và các tỉnh, thành, hội trong cả nước…

Phát biểu khai mạc, bà Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội người mù Việt Nam cho biết: “Theo thống kê của Hiệp hội Người mù thế giới, chỉ có dưới 1% sách đã xuất bản ở các nước đang phát triển được chuyển đổi sang định dạng dễ tiếp cận cho người khuyết tật chữ in. Hiệp ước Marrakesh và các quy định pháp lý mới về quyền tác giả đã đóng vai trò quan trọng trong việc khắc phục tình trạng “đói sách”, tăng cường khả năng tiếp cận ấn phẩm cho những người khuyết tật chữ in với việc quy định các ngoại lệ về bản quyền”. Bà Đinh Việt Anh hy vọng thông qua phần phổ biến nội dung các quy định cũng như việc chia sẻ thực trạng, thuận lợi, khó khăn, đề xuất giải pháp, các đại biểu và các thành viên tham gia sẽ có thêm kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm bổ ích để cùng nhau chung tay hành động nhằm mang lại cơ hội tốt hơn cho người khuyết tật chữ in tiếp cận thông tin, tri thức, nền tảng quan trọng để hòa nhập và đóng góp vào sự phát triển chung của cộng đồng.

Phát biểu chào mừng, ông Patrick Haverman – Phó Đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam chia sẻ 3 thông điệp: Phân bố nguồn lực và tham vấn với NKT đọc chữ in là điều cần thiết để thực hiện Hiệp ước hiệu quả; Sự hiểu biết chung và hỗ trợ lẫn nhau cho các trường hợp ngoại lệ bản quyền cho người khuyết tật chữ in là chìa khoá thành công; Việc thu thập dữ liệu để giám sát quyền tiếp cận thông tin của NKT chữ in là rất quan trọng.

Tham gia Tập huấn, bà Phạm Thị Kim Oanh – Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả, Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch chia sẻ những nội dung cơ bản của Hiệp ước Marrakesh; những quy định mới và quan trọng liên quan trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ 2022 (Điều 25a) và Nghị định 17/2023/NĐ-CP về các điều khoản về ngoại lệ không vi phạm bản quyền khi sao chép, biểu diễn, phân phối các tác phẩm đã công bố (Điều 30).

Hiệp ước Marrakesh tạo ra môi trường pháp lý nhằm cải thiện khả năng tiếp cận các tác phẩm đã công bố cho người khuyết tật nhìn, người khuyết tật không có khả năng đọc chữ in và người khuyết tật khác không có khả năng tiếp cận tác phẩm để đọc theo cách thông thường, tạo ra sự cân bằng hợp lý giữa việc bảo vệ quyền tác giả và bảo vệ lợi ích chung. Hiệp ước Marrakesh gồm những nội dung chính sau: (1) Tạo các bản sao dễ tiếp cận; (2) Phân phối các bản sao dễ tiếp cận; (3) Truyền đạt tác phẩm dưới dạng các bản sao dễ tiếp cận tới công chúng ở trong nước; (4) Biểu diễn tác phẩm trước công chúng; (5) Xuất khẩu và nhập khẩu các bản sao dễ tiếp cận (bao gồm tải kỹ thuật số); (6) Ngoại lệ liên quan đến các biện pháp công nghệ mà không cần phải xin phép chủ thể quyền.

Cũng trong khuôn khổ khoá tập huấn, bà Kiều Thuý Nga – Vụ trưởng Vụ Thư viện tham gia Talkshow chia sẻ thực trạng, khó khăn của các thư viện trong công tác phục vụ NKT và đề xuất giải pháp để tăng cường khả năng tiếp cận ấn phẩm cho người khiếm thị. Hiện nay, có 21/63 thư viện trên toàn quốc đã phục vụ NKT đặc biệt là NKT chữ in, 7 thư viện có phòng đọc sách riêng cho NKT chữ in, 3 thư viện tại Hà Nội, Đồng Tháp, TP Hồ Chí Minh đã có studio sản xuất sách nói. Ngoài ra, một số thư viện sử dụng xe lưu động để đưa dịch vụ đến với người đọc. Khó khăn lớn nhất là số lượng thư viện đáp ứng được cho NKT còn ít, số lượng tài nguyên thông tin hạn chế với hơn 30.000 đầu sách phục vụ cho NKT chữ in. Ngoài ra, các thư viện cũng gặp khó khăn về nguồn kinh phí dành cho việc bổ sung hoặc sản xuất sách chữ nổi, sách nói.

Chia sẻ tại Tọa đàm bà Kiều Thúy Nga cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản về thư viện để phục vụ cho NKT chữ in; tập huấn nâng cao kỹ năng cho NKT chữ in và người làm công tác thư viện trong phục vụ NKT chữ in; tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị để chia sẻ nguồn tài nguyên thông tin ở định dạng dễ tiếp cận; đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng về những quy định, chính sách và nội dung của Hiệp ước Marrakesh trong cộng đồng.

Bài viết cùng chủ đề

• Phát triển mô hình thư viện phục vụ học tập suốt đời tại cơ sở
• Hợp tác phát triển các dịch vụ thư viện giữa Thư viện Khoa học Tổng hợp TP. HCM và Thư viện tỉnh Xiêng Khoảng – Lào
• Thừa Thiên Huế: Tổ chức Hội thi thiếu nhi vẽ tranh theo sách với chủ đề “Áo dài và Di sản”.
• Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Kế hoạch tổ chức Ngày Sách và Văn hóa đọc lần thứ 3 năm 2024
• Thư viện Quân đội tham gia trưng bày sản phẩm, giới thiệu kết quả chuyển đổi số trong lĩnh vực thư viện
• Đồng Nai: Thư viện tỉnh tổ chức Hội thi Kể chuyện và Vẽ tranh theo sách hè tỉnh Đồng Nai năm 2022