Implementing Open Access in GLAMs
Tác giả: Anne Young,
Theo: https://medium.com/open-glam/implementing-open-access-in-glams-3bda60941188
Bài được đưa lên Internet ngày: 18/02/2020
Trong loạt bài đầu tiên của cô (các bài đăng đầu tiên (bản dịch tiếng Việt), thứ hai (bản dịch tiếng Việt), thứ ba (bản dịch tiếng Việt) và thứ tư (bản dịch tiếng Việt), Anne Young đã đề cập tới những điều cơ bản của các quyền và tái tạo lại mà là nền tảng cho việc xúc tác cho Truy cập Mở. Trong loạt thứ hai này, cô sẽ tập trung vào Truy cập Mở là gì, vì sao nó là điều tốt lành, và phác họa các lựa chọn triển khai khác nhau cho các cơ sở GLAM.
1. Truy cập Mở là gì?
Still Life with Profile of Laval (chi tiết), 1886, dầu trên vải bố, 18–1/8 x 15 in. Viện bảo tàng Nghệ thuật Indianapolis ở Newfields, Bộ sự tập Samuel Josefowitz Collection của Trường Pont-Aven, thông qua sự hào phóng của Lilly Endowment Inc., gia đình Josefowitz, Ông và Bà Leonard J. Betley, Lori và Dan Efroymson, và những người bạn khác của viện bảo tàng, 1998.167. Phạm vi công cộng .
Việc xác định Truy cập Mở nhất thiết liên quan tới việc xác định sự đa dạng các điều khoản được sử dụng để mô tả “mở” bao gồm không chỉ Truy cập Mở, mà còn cả Nội dung Mở, Dữ liệu Mở, và Nguồn Mở. Truy cập Mở thường được sử dụng như là khái niệm bao trùm xoay quanh nhiều/tất cả các dạng “mở”. Hãy xem nhanh bức tranh đó:
Định nghĩa truyền thống xác định Truy cập Mở như là “thực hành cung cấp truy cập không có hạn chế qua Internet tới các bài báo trên tạp chí học thuật được rà soát lại ngang hàng. Truy cập Mở cũng ngày cngf được cung ấp cho các luận án, các sách chuyên khảo học thuật, và các chương sách”. Trong kịch bản này, Truy cập Mở tới ở 2 mức độ:
- Truy cập Mở không mất tiền – Gratis Open Access: truy cập trên trực tuyến không có chi phí.
- Truy cập Mở tự do – Libre Open Access: Truy cập Mở không mất tiền cộng với một vài quyền sử dụng bổ sung1.
Trong vài trường hợp, Truy cập Mở đầy đủ, hoặc Nội dung Mở, cũng bao gồm quyền sửa đổi tác phẩm, trong khi trong xuất bản học thuật thường giữ nguyên nội dung bài báo và liên kết nó với tác giả hoặc nhóm các tác giả cố định.
Truy cập Mở, Nội dung Mở, Nguồn Mở, và các biến thể khác về chủ đề “mở” đang ngày càng áp đảo trong các cơ sở GLAM đang nỗ lực cung cấp truy cập công khai rộng rãi hơn tới các tư liệu bộ sưu tập của họ. Và có những lý do quan trọng để ủng hộ quyết định này:
- cho phép những người sử dụng sửa đổi một cách sáng tạo các tác phẩm và phân phối các bản sao các sửa đổi của họ;
- xúc tác cho Dữ liệu Mở Liên kết cho các thư viện, kho lưu trữ và viện bảo tàng – LODLAM (Linked Open Data for Libraries, Archives and Museums) để kết nối dữ liệu có liên quan để cho phép những thấu hiểu mới có ý nghĩa trong nghiên cứu và phát hiện nội dung;
- phát triển và thúc đẩy các tiêu chuẩn tương hợp để tạo thuận lợi cho phổ biến nội dung hiệu quả2.
Tất cả chúng cùng nhau làm việc để mở rộng và thúc đẩy truy cập rộng rãi tới các tài nguyên số.
Ten pins, khoảng 1914, ảnh in. Bộ phận In ấn và Ảnh chụp của Thư viện Quốc hội, LC-DIG-ds-04042. Phạm vi công cộng.
Được trang bị với các định nghĩa đó, các chuyên gia R&R của các cơ sở GLAM có thể bắt đầu đánh giá mức độ Truy cập Mở nào (được sử dụng như là khái niệm bao quanh tất cả ở đây) có thể phù hợp nhất cho các nhu cầu các mục tiêu và sứ mệnh cơ sở của họ.
Trong khi sự áp dụng chính sách Truy cập Mở chính thức (tôi khuyến cáo cao độ chính sách đó như là một phần của chính sách sở hữu trí tuệ tổng thể của một cơ sở GLAM), hoặc sự giới thiệu các tệp ảnh và video Truy cập Mở hoặc Nội dung Mở được cung cấp trực tiếp từ website của một GLAM đang tăng trưởng về số lượng, có vài sự không nhất quán trong việc cung cấp và định dạng mà các chuyên gia R&R nên nhận thức được khi tìm cách sử dụng lại nội dung.
Vì thế, là đáng giá xem xét thận trọng liệu bộ sưu tập có thực sự là “mở” hay không. Vài cơ sở GLAM sử dụng ngôn ngữ như “tự do” và “mở” để mô tả các bộ sưu tập sẵn sàng công khai trong khi cùng lúc áp đặt các hạn chế lên sử dụng. Các thực hành đó là những gì tôi và những người chuyên nghiệp của các GLAM khác thường mô tả như là “Truy cập Mở nửa vời” (Semi-Open Access), “Không Truy cập Mở” (NOpen Access), hoặc “Không GLAM Mở” (NopenGLAM).
Tuy nhiên, đừng lo! Thậm chí với những thứ không nhất quán như vậy xung quanh “mở”, tin tốt lành là số lượng đang gia tăng các cơ sở GLAM đang ôm lấy Truy cập Mở, và có các công cụ sẵn sàng cho các chuyên gia R&R khi họ giúp hướng dẫn các cơ sở của họ.
Trong bài đăng tiếp sau, chúng tôi sẽ khai phá các công cụ và chương trình mà các những người chuyên nghiệp GLAM có thể sử dụng để tích hợp Truy cập Mở vào cơ sở của họ.
Khước từ: Nội dung của bài đăng này không cấu thành sự tư vấn pháp lý và cũng không tham chiếu tới bất kỳ tình huống đặc biệt hay đặc thù nào. Nếu bạn có bất kỳ sự nghi ngờ nào về tình huống đặc thù của bạn, bạn nên tư vấn với luật sư.
Các bài đăng đã được biên tập ngoài tập hợp các đoạn tweet mà Anne đã làm trong quá trình giám tuyển của cô đối với tài khoản Twitter @openglam. Hãy nhớ là bạn cũng có thể làm điều đó, hãy đăng ký ở đây!
Anne Young là Giám đốc các công việc pháp lý và sở hữu trí tuệ ở Newfields và là người biên tập “Các quyền và tái tạo lại: Sổ tay cho các cơ sở văn hóa, ấn bản lần hai”, vì nó mà bà đã nhận được giải thưởng Nancy DeLaurier của Hiệp hội Tài nguyên Nhìn vào năm 2017.
Chú giải
[1] Megan P. Bryant, Cherie C. Chen, Kenneth D. Crews, John ffrench, Walter G. Lehmann, Naomi Leibowitz, Melissa Levine, Sofía Galarza Liu, Michelle Gallagher Roberts, Nancy Sims, Deborah Wythe and Anne M. Young, Rights and Reproductions: The Handbook for Cultural Institutions, Second Edition. Edited by Anne M. Young. Lanham, Maryland: Rowman and Littlefield, 2019, p. 349. [2] Idem, p. 348–349.Giữ lại một số quyền CC BY-NC